Enerxía e sustentabilidade: quen controla o interruptor do futuro?

A enerxía é moito máis ca electricidade. É o motor oculto de case todo o que acontece nas nosas vidas: o que comemos, como nos desprazamos, como traballamos, como nos relacionamos co mundo. Sen enerxía non hai produción, non hai mobilidade, non hai tecnoloxía, non hai confort. Pero… quen controla ese fluxo? Quen decide de onde vén, para que se usa e a que prezo?

Falar de sustentabilidade é falar necesariamente de enerxía. Porque o modelo enerxético actual está no centro da crise climática, da perda de biodiversidade e das desigualdades globais. Un modelo baseado maioritariamente en fontes fósiles, dependente de infraestruturas centralizadas e mercados volátiles, que non responde ás necesidades reais das persoas nin respecta os límites ecolóxicos do planeta.

Non se trata só de cambiar a fonte, senón o modelo

Nos últimos anos, a transición cara a fontes renovables —solar, eólica, hidroeléctrica ou de biomasa— foi presentada como a gran solución. E, sen dúbida, é un paso necesario. Pero a sustentabilidade non se resolve cun cambio tecnolóxico se mantemos intacta a lóxica de fondo: concentración do poder, externalización dos impactos, consumo ilimitado.

Que pasa cando os mesmos actores que dominaron o modelo fósil controlan agora os megaproxectos renovables? Que pasa cando os parques eólicos se impoñen sen diálogo no medio rural? Que pasa cando as comunidades seguen sendo espectadoras, e non protagonistas, do cambio?

O dereito á enerxía: unha cuestión de xustiza

A sustentabilidade non pode ser un luxo nin unha escusa. Precisa poñer no centro a xustiza enerxética: o acceso universal, equitativo e sustentable á enerxía. Iso implica:

• Redeseñar o sistema para que as comunidades poidan producir, xestionar e compartir a súa propia enerxía.

• Apostar por solucións descentralizadas e adaptadas ao territorio.

• Fomentar a eficiencia e a redución do consumo, non só a substitución de fontes.

• Incorporar criterios sociais, ambientais e democráticos á hora de planificar proxectos enerxéticos.

Galicia: unha terra con potencial… e cunha responsabilidade

Galicia é un territorio con recursos renovables inmensos: vento, auga, sol, biomasa. Pero tamén é un territorio onde a concentración de grandes proxectos ameaza con repetir dinámicas extractivas do pasado, sen beneficio real para o territorio e as súas xentes.

Desde a Fundación Galicia Sustentable defendemos que Galicia pode ser referente dunha transición enerxética xusta, comunitaria e con sentido común. Iso require valentía política, innovación cidadá e unha nova cultura da enerxía: unha que non só pregunte de onde vén, senón tamén a quen serve.